Zoals u al eerder op deze website  kon lezen, is seksualiteit een complex begrip dat te maken heeft met zowel lichamelijke, relationele en persoonlijke factoren.

Ook prostaatkanker heeft een complexe invloed op zowel het lichaam, de persoon als de relatie. Zoals u al eerder op deze website  kon lezen, is seksualiteit een complex begrip dat te maken heeft met zowel lichamelijke, relationele en persoonlijke factoren. Ook prostaatkanker heeft een complexe invloed op zowel het lichaam, de persoon als de relatie.

Daarnaast is het zeker niet zo dat iedereen na een diagnose en behandeling voor prostaatkanker problemen ervaart op het vlak van seksualiteit en intimiteit.

1 Seksueel lichamelijk functioneren

Ons seksueel functioneren bestaat in het algemeen uit verschillende ervaringen. We hebben het seksuele verlangen, maar ook de seksuele opwinding en het orgasme. Vaak wordt er enkel gesproken over erectieproblemen, terwijl er bij mannen met prostaatkanker ook moeilijkheden kunnen ontstaan op het vlak van verlangen, orgasme, pijn en een andere beleving van het lichaam. Hieronder overlopen we de verschillende mogelijke bijwerkingen per behandeling.

Belangrijk om te weten is dat seksuele activiteit uw behandeling niet negatief kan beïnvloeden of ervoor kan zorgen dat de kanker terugkomt! Vrijen en orale seks zijn geen enkel bezwaar zolang dit geen bloedingen en / of pijn veroorzaakt. Bespreek dit zeker met uw behandelende specialist of huisarts indien u hierover twijfelt of angstig bent.

Operatie

Een radicale prostatectomie is één van de belangrijkste behandelmethoden van prostaatkanker, al dan niet in combinatie met andere behandelingen. Hoewel men tegenwoordig steeds meer probeert ‘zenuwsparend’ te opereren, blijft het een grote ingreep en kan de herstelperiode vaak veel tijd en energie kosten.

Dit kan gepaard gaan met pijn of andere ongemakken. De lichamelijke gevolgen van een operatie zijn soms blijvend van aard. Dat betekent dat bepaalde lichamelijke functies zich in de loop der tijd niet zullen herstellen. Mannen die behandeld worden voor prostaatkanker kunnen te maken krijgen met een droog orgasme (klaarkomen zonder zaadlozing), een veranderd orgasmegevoel, het lichaam dat anders reageert dan vroeger, urineverlies bij het orgasme en/of erectieproblemen. Het is belangrijk dat u vooraf geïnformeerd bent over deze mogelijke gevolgen en hierover spreekt met uw behandelend uroloog.

Bestraling

Bij bestraling of radiotherapie wordt gebruik gemaakt van sterke röntgenstraling. Deze straling heeft als eigenschap dat ze weefsel, dus ook tumoren, kan vernietigen. Helaas is het vaak niet mogelijk om dit effect precies te beperken tot de tumor, maar wordt ook het direct omliggende gezonde weefsel enigszins getroffen. Hierdoor kunnen bijwerkingen optreden die direct of indirect het seksuele functioneren en de zin in vrijen negatief beïnvloeden. Bestraling van de onderbuik bij een man kan door beschadiging van zenuwen in meer of mindere mate erectiestoornissen veroorzaken.

Als de prostaat schade heeft opgelopen door de bestraling kan de productie van zaadvloeistof afnemen. Dit is merkbaar bij de zaadlozing. Wanneer de plasbuis van een man door de bestraling is geïrriteerd, veroorzaakt dat soms een pijnlijk gevoel bij het klaarkomen.

Bij een bestraling wordt vaak tijdelijk hormoontherapie toegediend, waarbij de productie van het mannelijk hormoon testosteron wordt onderdrukt. Dit onderdrukt de zin in seks, maar kan ook invloed hebben op de stemming en de fitheid.

Hormoontherapie

Een hormonale behandeling vermindert de productie van het mannelijke geslachtshormoon (testosteron). Dit kan door een operatieve ingreep, waarbij de inhoud van de teelballen wordt verwijderd, of door injecties met medicijnen.

Bijna alle mannen ondervinden erectiestoornissen en minder zin in seks. Sommige mannen krijgen ook last van nevenwerkingen zoals warmteopwellingen, irritatie en stemmingsveranderingen.

Vruchtbaarheids-behandelingen

Na een radicale prostatectomie is een man onvruchtbaar. De zaadcellen kunnen door het wegnemen van de prostaat de baarmoeder van de vrouw tijdens geslachtsgemeenschap niet meer bereiken. Er is echter wel nog zaadproductie in de testis, alsook productie van testosteron. Zo nodig kunnen altijd zaadcellen uit de testis worden opgehaald via vruchtbaarheids-behandelingen.

Een hormoonbehandeling en de bestraling van de prostaat hebben een gelijkaardige invloed op de vruchtbaarheid.

Ervaringen van patiënten en partners

• Probeer erover te spreken met uw partner, lotgenoten, arts of seksuloog en probeer begripvol en respectvol te zijn.
• Ga op verschillende manieren op zoek naar informatie. Er is nood aan ondersteuning om  opnieuw stappen te zetten op seksueel vlak!
• Probeer u meer te richten op aanrakingen en minder op penetratie. Ga op zoek naar alternatieven: meer strelen, een massage, elkaar bevredigen met de hand of de mond, seksspeeltjes gebruiken, porno kijken om geprikkeld te worden,… Zoek manieren om het orgasme te stimuleren zonder penetratie.
• Maak gebruik van hulpmiddelen, zoals pillen, spuitjes, penisring, glijmiddel,…
• Focus uzelf op wat er wel nog mogelijk is.
• Niet opgeven en blijven proberen en plan eventueel seks in.
• Probeer om te gaan met wat er niet meer kan.
• Heb aandacht voor seksuele prikkels (erotiek). Zoeken is de boodschap.
• Gebruik hulpmiddelen om de partner te plezieren, zoals glijmiddel, massageolie en vibrator.
• Informeer u vooraf, zodat u weet wat er u te wachten staat, wat er normaal is en wat niet.

.

Houdingen

Is vrijen voor u een belastende activiteit geworden? Vergt vrijen sinds uw behandeling veel van uw energie? Dan kunt u zoeken naar houdingen en mogelijkheden die u niet te veel belasten, maar waarin u toch tot een fijn erotisch intiem contact of geslachtsgemeenschap komt. Tijdens of na een behandeling kunnen verschillende houdingen pijnlijk zijn.

Zoek dan een houding die voor u toch gemakkelijk is. Soms helpt een kussen. Vermijd in elk geval houdingen die pijnklachten geven. Experimenteer en bespreek wat u het best bevalt met uw partner. Als diepe penetratie ongemakkelijk is, kan de lepeltjeshouding een oplossing bieden.

Stuffing

Is het moeilijk om uw penis stijf genoeg te krijgen om te kunnen penetreren? Werkt u liever niet met mechanische hulpmiddelen? Dan kan stuffing een geschikte methode zijn. Deze methode kunt u toepassen in ruiterhouding en in missionarishouding. De man duwt zijn slappe penis in de vagina van de vrouw. Door te bewegen met haar heupen en door haar bekkenbodemspieren rond de vagina aan te spannen, neemt de vrouw de penis met een zuigende beweging in zich op.

Door die extra stimulatie kan de penis stijf genoeg worden. Besef wel dat deze methode veel inspanning vereist en niet voor iedereen helpt.

Andere vormen van intimiteit

Voor veel mannen en koppels is het niet evident als penetratieseks niet meer mogelijk is. Vaak is dit een pijnlijk afscheid nemen en een moeilijk proces van aanvaarding. Belangrijk is wel om te weten dat er naast penetratieseks nog veel andere fijne manieren zijn om te vrijen en te laten zien dat u elkaar graag hebt en naar elkaar verlangt. Zo kan u bijvoorbeeld teder gaan strelen, zoenen, elkaar een massage geven, elkaar oraal (met de mond) of met de hand stimuleren, samen in bad of douche gaan, u sexy kleden voor elkaar, een seksspeeltje gebruiken,…

Indien u hier graag meer informatie over wenst, kan u hierover spreken met een seksuoloog. Deze persoon kan mee op zoek gaan naar wat er voor u beiden het beste werkt.

Medicatie

De erectiepillen (Viagra, Levitra, Cialis, Speedra,  Sildenafil, Tadalafil) zijn al jaren het geneesmiddel om lichamelijke erectieproblemen te behandelen. De erectiepillen werken alleen als uw bloedvaten en zenuwen minstens gedeeltelijk in orde zijn en u opgewonden bent.

Een erectiepil zal ervoor zorgen dat de bloedvaten in uw penis meer opengaan, waardoor er gemakkelijker bloed in de penis stroomt en blijft. Hierdoor krijgt u een betere erectie en blijft deze ook gemakkelijker aanhouden. De bedoeling is dat u de pil ongeveer een half uur tot een uur voor het vrijen inneemt. Het is belangrijk dat u de pil verschillende keren probeert, minstens vier keer. Het kan best zijn dat het de eerste keren, door omstandigheden, niet lukt. Viagra en Levitra werken 4 à 5 uur, Cialis 36 uur.

De erectiepil moet voorgeschreven worden door uw huisarts of uroloog. Er kunnen soms bijwerkingen zijn, zoals hoofdpijn, blozen, misselijkheid, verstopte neus, duizeligheid, gezichtsstoornissen, lage bloeddruk en zure oprispingen. U kunt tijdelijk een erectiepil gebruiken alsondersteunende medicatie.

Injecties

Injecties worden vaak gebruikt als medicatie niet (meer) werkt en er geen spontane erectie meer is. Bij injecties wordt er een vaatverwijdende stof ingespoten in de zwellichamen van de penis, zodat de man een erectie krijgt. De uroloog leert de man of de partner een injectie te geven in de penis, zodat zij dit thuis, telkens voor het vrijen, zelfstandig kunnen uitvoeren.

De erectie komt dan ook tot stand zonder seksuele prikkel, en blijft aanwezig, ook na het verdwijnen van de seksuele prikkel. Pas na  uitwerking van het product zal de erectie verdwijnen. Soms verdwijnt de erectie zelfs na 4 uur niet en in dit geval moet u zich naar de spoedgevallen begeven voor een dringende behandeling (spuitje adrenaline op spoed of leegprikken van de erectie).

Soms kunnen injecties worden vermeden door spuitjes met zalf die men in de plasopening inspuit, in plaats van met een naald in het zwellichaam. De zalf bevat eveneens een vaatverwijdende stof (Vytaros) en zorgt na 15 minuten voor een erectie. Deze methode lukt niet bij iedereen. Bespreek de alternatieven voor injectietherapie met uw uroloog.

Vacuumpomp

Het is een soort koker die over de penis wordt geschoven. De lucht wordt uit de koker gezogen en er ontstaat een vacuüm in de koker. Hierdoor wordt het bloed aangezogen naar uw penis. Wanneer u een erectie heeft, schuift u een elastische ring rond de basis van uw penis.

Deze ring zorgt ervoor dat uw erectie blijft, doordat er geen bloed wegvloeit uit uw penis. U kunt dan de koker weghalen en geslachtsgemeenschap hebben. Omdat er geen bloedcirculatie is, gaat uw penis wel koud aanvoelen en er wat blauw uitzien. Daarom mag u de rubberen ring hooguit een half uurtje aanhouden

Penisprothese

Een erectieprothese is een implantaat in de penis. Het zijn kunstmatige zwellichamen die u via een pompje in uw balzak kunt oppompen of leeglaten. Een erectieprothese imiteert goed een natuurlijke erectie, maar wordt pas als laatste optie gebruikt. Mechanische problemen postoperatief of infectie van het geïmplanteerde materiaal zijn de belangrijkste complicaties hiervan.